สำนวนสุภาษิตไทยหมวดหมู่ ค. คลุมถุงชน
ความหมายสำนวนสุภาษิตคำพังเพยคลุมถุงชน
ที่มาของสำนวนนี้คือ ในเมืองไทยสมัยก่อน การแต่งงานที่มีการควบคุมแบบเข้มงวดจากพ่อแม่มักจะเกิดขึ้นกับครอบครัวที่มีหน้ามีตามีฐานะดีเป็นส่วนใหญ่ ชาวบ้านชาวช่องทั่วๆ ไป ไม่ค่อยจะมาใส่ใจควบคุมว่าลูกหลานตัวเองจะไปหาคนแบบไหนมาเป็นคู่สมรส
พ่อค้าฮอลันดาที่เดินทางมาอยุธยาตั้งแต่สมัยพระเจ้าทรงธรรม ได้เล่าถึงธรรมเนียมการแต่งงานของคนไทยสมัยนั้นเอาไว้ว่า
“ชาวสยามมีพิธีแต่งงานหลายอย่าง สำหรับผู้มั่งมีมีหน้ามีตาการแต่งงานจะต้องได้รับความเห็นชอบจากพ่อแม่ เพื่อนฝูง และต้องมีการแลกของมีค่ากัน พิธีแต่งงานนั้น ไม่มีพิธีศาสนามาเกี่ยวข้อง แต่มีการละเล่นสนุกสนาน และมีการเลี้ยงดูกันอย่างครึกครื้นคู่สมรสย่อมมีสิทธิ์จะแยกจากกันได้ทุกเมื่อถ้ามีเหตุผลเพียงพอ”
การคลุมถุงชนจึงเกิดขึ้นเมื่อสังคมมีความซับซ้อนมากขึ้น ครอบครัวต่างๆ จึงใช้กลไกการแต่งงานเพื่อประโยชน์ในการรักษาสถานะทางสังคมหรือการเมือง เป็นธรรมเนียมที่ปรากฏอยู่ในบรรดาชนชั้นสูง และผู้มีฐานะเป็นส่วนใหญ่ ก่อนที่ชาวบ้านทั่วๆ ไปจะเอาอย่างบ้าง
ส่วนคำว่า “คลุมถุงชน” จะถูกใช้แทนการแต่งงานด้วยการจัดแจงของผู้ใหญ่ตั้งแต่เมื่อไหร่นั้น ผู้เขียนก็ไม่รู้แน่เหมือนกัน แต่เชื่อว่าน่าจะเป็นคำที่เกิดขึ้นเมื่อมันกลายเป็นธรรมเนียม “ตลาดๆ” ที่คนทั่วๆ ไปคุ้นเคยเป็นอย่างดีแล้ว เนื่องจากคำว่า “คลุมถุงชน” นั้นน่าจะมีที่มาจาก “บ่อนไก่” ดังที่ ภาษิต จิตรภาษา นักเขียนผู้รอบรู้ด้านภาษาไทย เคยอธิบายไว้ว่า
คลุมถุงชน มาจากการชนไก่ แต่ก่อนการเอาไก่ไปบ่อนเพื่อไปชนนั้น เขาจะเอาถุงคลุมไปแต่บ้านเพื่อกันไก่ตื่น, เมื่อถึงบ่อนก็เปิดถุงออกเอาไก่เปรียบแล้วชนกัน แต่เจ้าของไก่บางคนกระสันมาก เห็นเพื่ออุ้มไก่มายังไม่ทันเปิดถุงดูรูปร่างหน้าตาก็ท้าชนเลย เมื่อตกลงกันก็เปิดถุงปล่อยเข้าสังเวียนชนกันเลย ไม่มีข้อแม้เล็ก-ใหญ่ หนุ่ม-สาว ที่ไม่เคยรู้จัก-รักใคร่กันมาก่อน, พ่อ-แม่จัดให้อย่างไรก็เอาอย่างนั้น มันเหมือนกับการชนไก่แบบนี้ จึงเรียก ‘คลุมถุงชน’
สรุปความหมายของสำนวนนี้ ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 คือการแต่งงานที่เกิดขึ้นโดยการตัดสินใจของพ่อแม่ ญาติผู้ใหญ่ โดยที่คู่สมรส อาจจะสมัครใจหรือไม่สมัครใจก็ได้
ตัวอย่างการใช้สุภาษิตคลุมถุงชน
- สมชายและสมศรีต่างเป็นหนุ่มสาวโสดอยู่ในหมู่บ้านเดียวกัน ครอบครัวทั้งสองก็มีความสนิทกันเลยจับทั้งคู่คลุมถุงชนให้แต่งงานกันไปเลย
- ไม่แค่เฉพาะในประเทศไทย วัฒนธรรมหลายประเทศแต่โบราณนิยมให้หาคู่ให้โดยการคลุมถุงชน
- โบว์ไหนๆ เธอก็หาแฟนไม่ได้ซักที อายุก็เริ่มเยอะจนจะขึ้นคานแล้ว แบบนี้ให้พ่อแม่คลุมถุงชนเถอะ อยู่ๆ ไปเดียวก็รักกันเองแหละ
- เฮ้อ! ฉันขอปรึกษาเธอหน่อย พ่อแม่ฉันจะจับคลุมถุงชนกับผู้ชายที่ฉันแทบไม่รู้จัก และไม่ชอบเลย ฉันก็ไม่รู้จะบอกพ่อแม่ฉันยังไงดี เธอช่วยฉันคิดหน่อยนะ
- แม้ว่าการคลุมถุงชนอาจจะเป็นเรื่องที่ไม่เต็มใจของเจ้าบ่าวหรือเจ้าสาว แต่แปลกที่มีอัตราการหย่าร้างน้อยกว่าการแต่งงานปกติมาก