สำนวนสุภาษิตไทยหมวดหมู่ ย. ยกเมฆ
ความหมายสำนวนสุภาษิตคำพังเพยยกเมฆ
ที่มาของสำนวน มาจากความเชื่อทางไสยศาสตร์ในการดูเมฆ ดูรูปลักษณะของเมฆเพื่อจะดูนิมิตดีร้ายในการกระทำกิจกรรมสำคัญๆ โดยเป็นภาษาที่ใช้กันในกลุ่มหมอดู และวิชา หมอดูนั้น แบ่งออกเป็นหลายประเภท ได้แก่ หมอดูทาง “เลข 7 ตัว”, หมอดูทาง “จับ ยาม”, หมอดูทาง “เมฆฉาย” และหมอดูด้วยใช้วิชา “โหราศาสตร์” หมอดูทางเมฆฉายนี่แหละ ที่เป็นต้นบัญญัติของคำว่า “ยกเมฆ” ในเวลาต่อมา กล่าวคือหมอดูผู้ที่เป็นทางเมฆฉายนั้น ต้องอาศัยก้อนเมฆ บนท้องฟ้าลอยผ่าน หน้ามาเสียก่อน แล้วพิเคราะห์ดูว่า เมฆที่ลอยผ่านไปนั้น มีรูปนิมิตรเป็นเช่นไร? แล้วก็พยากรณ์ไปตามรูปนิมิตรที่เห็นตามเมฆฉายนั้น ตัวอย่างเช่น เห็นเมฆเป็นรูปคนศีรษะขาด ก็พยากรณ์ว่า เคราะห์จะร้ายหนัก เป็นต้น แต่หากวันใดที่ท้องฟ้าโปร่งใส ไม่มีเมฆแล้ว จะใช้วิชานี้ไม่ได้เป็นอันขาด คำว่า “เมฆฉาย” นั้น แปลว่า “เงาเมฆ” ดั่งนั้นสืบมา วิชานี้ได้กลายเป็นที่ อ้างอิง ของผู้ที่ไม่มีความรู้ อาศัยใช้เป็นเครื่องมือหากิน แม้ไม่มีเมฆฉายปรากฏ ให้เห็น ก็อุปโลกน์ว่ามี แล้วพยากรณ์เดาสุ่มไป ในกรณีเช่นนี้ กลุ่มผู้ทรงคุณวุฒิ ในวิชาเช่นนี้จริงๆ จะประณามว่า “ยกเมฆ”
สรุปความหมายของสำนวน ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 คือ การคาดเดา การนึกเอาเองว่าเป็นอย่างนั้นอย่างนี้ เอาเรื่องบางเรื่องหรือเหตุการณ์ที่ไม่มีมูลความจริงมาเป็นข้ออ้าง
ตัวอย่างการใช้สุภาษิตยกเมฆ
- การยกทัพ ถ้าเห็นเมฆเป็นรูปนารายณ์ก็ถือว่าเป็นนิมิตที่ดี ควรยกทัพได้ แต่ถ้าฤกษ์ยกทัพเกิดความเป็นศูนย์ เมรุเผาศพ ทายว่า ถ้ายกทัพไปรบกับข้าศึกก็จะถูกข้าศึกตีแตกพ่าย เข้าสำนวนยกเมฆ?
- อย่าไปยึดติดกับคำทำนายของหมอดูมากนักเลย หมอดูส่วนใหญ่ก็ยกเมฆ เดาเอาทั้งนั้น จะเป็นจริงหรือเปล่าก็ไม่รู้ อนาคตเธอจะดีหรือไม่ก็อยู่ที่ตัวเอง
- เม้าท์มอย ยกเมฆ! เมื่อดาราถามหาจรรยาบรรณสื่อ? กลายเป็นเรื่องอื้อฉาวของวงการบันเทิงเรื่องหนึ่งขณะนี้ เมื่อค่ายยักษ์ใหญ่ของวงการสื่อวิทยุและโทรทัศน์ไทย ออกมาแถลงข่าวรับผิดกรณีใช้ “หน้าม้า” คุยเข้าสาย “จัดฉาก” เม้าท์มอยกล่าวหาดาราสาวจนได้รับความเสียหาย
- บ้านเมืองนั้นคัดเลือกคนที่โกหกยกเมฆเก่งที่สุด เป็นตำรวจ เพราะฉะนั้น ตอนมีการแถลงข่าวจับผู้ร้ายสำคัญ ชาวบ้านที่รู้เท่าทัน จึงนั่งหัวเราะจนท้องคัดท้องแข็ง
- รองนายกฯเมืองกรุงเก่าขอโทษเจ้าของหอพักในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา หลังการประปาคิดค่าน้ำแพงลิ่ว เดือนละกว่า 1.5 หมื่น แถมยังยกเมฆ จ่ายยอดเดิมเป๊ะติดกัน 5 เดือน รวมเป็นเงินกว่า 7 หมื่นบาท ด้านเจ้าของหอไม่สนเดินหน้าดำเนินคดีตามกฎหมาย…