สำนวนสุภาษิตไทยหมวดหมู่ ม. ไม้ร่มนกจับ ไม้ล้มเงาหาย
ความหมายสำนวนสุภาษิตคำพังเพยไม้ร่มนกจับ ไม้ล้มเงาหาย
ที่มาของสำนวน คำว่า “ไม้ร่ม” ก็คือ ต้นไม้ใหญ่ที่มีใบดกหนา แผ่กิ่งก้านให้ความร่มเย็นแก่สรรพสัตว์ทั้งหลาย ต้นไม้ใหญ่ให้ความร่มเย็นมากเพียงใด ก็จะมีนกมาอาศัยมากเพียงนั้น ซึ่งในสำนวนนี้ใช้เปรียบกับบุคคลที่มีอำนาจวาสนา มีตำแหน่งหน้าที่การงานดี หรือมีฐานะร่ำรวย มักจะมีผู้คนมาเคารพนบนอบ หรือยอมเป็นข้าทาสบริวาร
ส่วนคำว่า “ไม้ล้ม” คือ ต้นไม้ใหญ่ที่เคยแผ่กิ่งก้านสาขาให้ความร่มเย็นแก่คนทั่วไป เมื่อต้นไม้นั้นโค่นลง หรือตายไป ผู้คนที่เคยมาอาศัยร่มเงาของต้นไม้ก็หายไปด้วย ไม้ล้มเงาหาย จึงหมายถึง คนที่เคยมีวาสนาเมื่อตกต่ำลงผู้ที่มาพึ่งบารมีก็หายหน้าไป
สรุปความหมายของสำนวน ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 คือ คนที่มีอำนาจวาสนา มีฐานะร่ำรวย มีหน้าที่การงานที่ดีมักจะมีคนมาขอพึ่งพาบารมี ให้ความเคารพ ส่วนผู้ที่ไร้อำนาจบารมีแม้ผู้ที่เคยพึ่งพาอาศัยก็หนีหน้าหาย
ตัวอย่างการใช้สุภาษิตไม้ร่มนกจับ ไม้ล้มเงาหาย
- นายประยุทธตอนมีอำนาจก็เหมือนไม้ร่มนกจับ มีแต่คนเข้าหา พอหมดอำนาจก็เหมือนไม้ล้มเงาหาย ไม่มีแต่แต่คนเหลียวแล
- ตั้งแต่เขาได้เลื่อนตำแหน่งแบบก้าวกระโดด ใครๆต่างก็มาเอาอกเอาใจ ขอพึ่งพากันมากมายเหมือนไม้ร่มนกจับ
- เมื่อประธานบริษัทคนนั้นถูกปลดจากตำแหน่งเพราะบริหารงานผิดพลาด ลูกน้องในบริษัทที่เคยมาห้อมล้อมเอาอกเอาใจก็หายหน้ากันไปหมด เหมือนไม้ล้มเงาหาย
- เขาก็เหมือนไม้ร่มนกจับ เป็นนายตำรวจใหญ่ในจังหวัดที่ชาวบ้านต่างก็ยึดเป็นที่พึ่งพา ให้ความเคารพ ในความสามารถและถ่อมตน
- เมื่อสมหมายได้เลื่อนตำแหน่งเป็นประธานบริษัท ก็มีลูกน้องมาเอาอกเอาใจมากมาย เหมือนไม้ร่มนกจับ