สำนวนสุภาษิตไทยหมวดหมู่ ค. คืบก็ทะเล ศอกก็ทะเล
ความหมายสำนวนสุภาษิตคำพังเพยคืบก็ทะเล ศอกก็ทะเล
ที่มาของสำนวน มาจากธรรมชาติของทะเลที่ไม่ควรไว้วางใจ แม้น้ำลึกเพียงเล็กน้อยหรือห่างจากฝั่งเพียงเล็กน้อย ทะเลมีอันตรายอยู่ทุกเวลา ไม่ว่าจะอยู่ใกล้แค่คืบ หรืออยู่ห่างเป็นศอก ถ้ามันเกิดคลื่นลมแล้ว ก็มีอันตรายเท่าๆ กัน
ภาษิตโบราณในนิทานเวตาล “หนึ่งอย่าไว้ใจทะเลทุกเวลา” ทะเลมีความแปรปรวนอยู่เสมอ ยากที่จะคาดเดาได้ว่าจะเกิดอะไรขึ้นบ้าง จึงต้องระมัดระวังอยู่เสมอ จะประมาทไม่ได้เลย บางครั้งทะเลสงบ แต่หลังจากนั้นอาจเกิดพายุปั่นป่วนคลื่นสูง
สรุปความหมายของสำนวนนี้ ตามตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 คือ ออกทะเลอย่าประมาททะเล เพราะอาจเกิดอันตรายได้ทุกเมื่อ คนโบราณจึงเตือนว่าอย่าไว้ใจทะเลเพราะมีอันตรายที่คาดไม่ถึงแฝงอยู่ อาจถึงแก่ชีวิตได้
ตัวอย่างการใช้สุภาษิตคืบก็ทะเล ศอกก็ทะเล
- โชคดีที่เมือว่าเราเปลี่ยนใจไม่ไปทะเล เพราะมีข่าวว่ามีพายุฝนลูกใหญ่พัดผ่านที่ทะเลแถบหัวหิน ทำให้ทะเลคลุ้มคลั่งดูน่ากลัว อย่างที่เขาว่าคืบก็ทะเลศอกก็ทะเลจริงๆ
- “แต่พเอินคืนนี้หลับไปแล้วให้เกิดวิตกวิจารณ์ขึ้นมาว่า คืบก็ทะเล ศอกก็ทะเล พลาดพลั้งเข้าก็จะอด” (พระราชหัตถเลขารัชกาลที่ 5 ประพาสมณฑลปราจีน ตอนจะออกทะเล)
- ท้องทะเลที่เงียบสงบนั้นอาจจะเกิดคลื่นยักษ์จนเรือล่ม เกิดพายุฝนฟ้าคะนองจนเรืออับปาง หรืออาจชนเข้ากับหินโสโครกหรือสัตว์ทะเลขนาดใหญ่จนเรือเสียหายหรือจมลงได้ทุกเมื่อ
- เธอควรจะฟังผู้ใหญ่บ้างนะ ตอนนี้ฤดูฝน พายุเข้าแทบทุกวัน อย่าไปเที่ยวเกาะเที่ยวทะเลเลย อย่างที่โบราณว่าคืบก็ทะเล ศอกก็ทะเล อะไรก็เกิดขึ้นได้
- การอยู่ในสถานที่หรือสถานการณ์ที่มีแต่อันตรายรอบด้าน เช่น การอยู่ในป่า การเดินป่า อาจจะมีสัตว์ร้าย หรือเกิดภัยทาง ธรรมชาติในลักษณะต่างๆ น้ำท่วม ไฟไหม้ คืบก็ทะเล ศอกก็ทะเล มีแต่อันตรายรอบด้าน จึงต้องมีสติ ระแวดระวังภัยให้ดี ไม่เช่นนั้น อาจจะเป็นอันตรายถึงชีวิตได้