สำนวนสุภาษิตไทยหมวดหมู่ น. น้ำพึ่งเรือ เสือพึ่งป่า
ความหมายสำนวนสุภาษิตคำพังเพยน้ำพึ่งเรือ เสือพึ่งป่า
ที่มาของสำนวน มาจากน้ำในแม่น้ำลำคลอง เมื่อมีเรือขึ้นล่องดินที่ท้องนาจะไม่ตกตะกอน ทำให้ไม่ตื้นเขิน ในทำนองเดียวกัน เสือในป่าก็อยู่ได้เพราะมีป่าเป็นที่กำบังและเป็นแหล่งอาหาร สำนวนนี้มีความต่ออีกว่า “น้้าพึ่งเรือ เสือพึ่งป่า ข้าพึ่งเจ้า บ่าวพึ่งนาย” สำนวนมีในบทสุภาษิตเก่าว่า “ชายข้าวเปลือกหญิงข้าวสารโบราณว่า น้้าพึ่งเรือเสือพึ่งป่าอัชฌาสัย เราก็จิตคิดดูเล่าเขาก็ใจ รักกันไว้ดีกว่าชังระวังการ”
สรุปความหมายของสำนวน ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 คือ สิ่งทั้งหลายนั้นย่อมต้องพึ่งพาอาศัยกัน เอื้อประโยชน์แก่กัน
ตัวอย่างการใช้สุภาษิตน้ำพึ่งเรือ เสือพึ่งป่า
- ฉันเห็นนกเอี้ยงเกาะอยู่บนหลังควาย ฉันจึงถามตาว่า ทำไมควายถึงยอมให้นกเอี้ยงเกาะ ตาตอบว่านกเอี้ยงมาคอยกินแมลงบนหลังควาย นอกจากนกเอี้ยงจะอิ่มแล้ว ควายยังไม่คันไม่หงุดหงิดอีกด้วย พึ่งพาอาศัยกันดั่งสำนวนไทยที่ว่าน้ำพึ่งเรือ เสือพึ่งป่า
- เจ้านายครับ บริษัทที่เราจะไปพบพรุ่งนี้ เป็นพันธมิตรที่ดีมากๆครับ เราก็เขาช่วยเหลือเกื้อกูลกันมาตลอด เปรียบเสมือนน้ำพึ่งเรือเสือพึ่งป่าเลยครับ
- บ้านของป้าทองใบเลี้ยงไก่หลายตัว ทุกเช้าป้าทองจะเก็บไข่ไปขายในตลาด เก็บไว้ส่วนหนึ่งเพื่อไว้กิน และบ่อยครั้งที่ป้าทองใบจะเก็บไปให้ป้าพิกุลซึ่งอยู่บ้านติดกัน “ฉันเอาไข่มาให้แกน่ะ” ป้าทองใบยื่นตะกร้าไข่ ไก้ให้ป้าพิกุลป้าพิกุลพูดขึ้นว่า “ฉันเกรงใจจริงๆ แกอุตส่าห์มีน้้าใจเอาไข่มาให้ตั้งหลายที” ป้าทองใบจึงพูดว่า “เรื่องเล็กน้อย แบ่งกันกินกันใช้ น้ำพึ่งเรือเสือพึ่งป่า อยู่บ้านใกล้กันก็แบ่งๆ กันสิ” ป้าพิกุลลุกขึ้นไปเอาปลาใน ตุ่มที่จับได้ในนาเอามาให้ป้าพิกุลหลายตัวอยู่ “แกให้ไข่ฉันมา ฉันก็ให้ปลากลับไปกินบ้าง” ทั้งสองต่างขอบอก ขอบใจซึ่งกันและกัน และอิ่มใจที่ได้เป็นเพื่อนบ้านที่ดีต่อกัน ป้าทองลากลับบ้านพร้อมทั้งบอกกับป้าพิกุลว่า ปลาที่ให้มานั้นจะเอาไปทำแกงส้ม แล้วจะตักมาให้กิน ส่วนป้าพิกุลก็จะทำบัวลอยไข่หวานไว้ให้เช่นเดียวกัน
- นี่คุณเราต้องทำดีกับเพื่อนบ้านเอาไว้มากๆนะ ทั้งสองฝ่ายของเราต้องพึ่งพาอาศัยกันเหมือนนำพึ่งเรือเสือพึ่งป่า
- ชิดเก่งวิชาเคมีจึงมักสอนการบ้านวิชาเคมีให้ชอบ ส่วนชอบก็เก่งวิชาคณิตศาสตร์จึงมักสอนวิชาคณิตศาสตร์ให้ชิด คุณครูประจำชั้นจึงมักชื่นชมและสอนทั้งสองคนว่าการที่เราทำตัวเป็นน้ำพึ่งเรือเสือพึ่งป่าเป็นสิ่งที่ดีอย่างยิ่ง เพราะจะได้ช่วยเหลือซึ่งกันและกัน