สำนวนสุภาษิตไทยหมวดหมู่ จ. จุดไต้ตำตอ
ความหมายสำนวนสุภาษิตคำพังเพยจุดไต้ตำตอ
ที่มาของสำนวนนี้คือ ไต้ คือ ของใช้สำหรับตามไฟให้สว่าง หรือจุดเป็นเชื้อเพลิง ทำด้วยเศษไม้ผุ หรือเปลือกเสม็ดคลุกน้ำมันยางแล้วห่อด้วยใบเตย กาบ หมาก เป็นต้น ให้เป็นท่อนยาว ๆ หรืออัดใส่กระบอกไม้ไผ่โดยไม่ต้องห่อ ดังนั้นแสดงว่าคนที่จุดไต้แล้วยังเดินชนตอ แสดงว่าไม่เห็นจริง
“พระเอนเอกเขนกขึงรำพึงคิด ไม่แจ้งจิตเลยว่าเขามาขอ เหมือนตามไต้ในน้ำมาตำตอ เสียแรงถ่อกายมาก็อาภัพ”
สรุปความหมายของสำนวนนี้ ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 คือ บังเอิญไปพูดหรือทำสิ่งใดกับบุคคลที่เป็นเจ้าของเรื่องนั้นโดยผู้พูดหรือผู้ทำไม่รู้ การพูดการกล่าวถึงหรือนินทาในทางรัายหรือทำอะไรสักอย่างถึงบุคคลอื่น โดยผู้พูดไม่รู้จักคนนั้น ครั้นพอรู้ความจริงเข้า ดีไม่ดีผู้พูดอาจจะเคราะห์ร้ายหรือซวยเข้า
ตัวอย่างการใช้สุภาษิตจุดไต้ตำตอ
- นายอนันต์เก็บสร้อยคอทองคำได้เส้นหนึ่งที่หน้าประตูบริษัท แต่ไม่รู้ว่าเป็นของใคร จึงเอาเรื่องนี้มาปรึกษามานพซึ่งเป็นเพื่อนร่วมงาน ปรากฏว่ามานพเพิ่งทำสร้อยคอของตนเองหาย หาอย่างไรก็ไม่เจอ และสร้อยเส้นที่อนันต์ตามหาเจ้าของก็เป็นของมานพเสียด้วย
- นางสาวฝ้าย เป็นคนชอบนินทาคนอื่น และมักจะพูดอะไรโดยไม่สนใจว่าคนฟังจะรู้สึกอย่างไร บางครั้งคนที่โดนนินทาว่ากล่าวก็อยู่ ในบริเวณนั้น จุดใต้ตำตอ เลยทีเดียว ทำให้เพื่อนร่วมงานหลายคนไม่ชอบหน้า
- นางมารศรีกำลังนินทาชาวบ้านอยู่กับนางสาวแมว บอกว่ามีใครก็ไม่รู้ทำผมร่วงไว้ในห้องน้ำเยอะมาก นิสัยไม่ดีเลย ใช้ไม่ได้ ทำไมไม่เก็บกวาดให้ดีก่อนออกจากห้องน้ำ แต่ปรากฏว่านางสาวแมวเองนั่นแหละที่เป็นผู้ทำผมร่วงไว้ในห้องน้ำ
- บางทีเราก็พลาดทำอะไรที่ไปทำให้คนอื่นเดือดร้อนโดยไม่รู้ตัว ไปจุดใต้ตำตอ พูดบางอย่างที่ให้ร้ายหรือทำให้ผู้อื่นเสียหาย พูดออก ไปโดยไม่รู้ว่าคู่กรณีก็อยู่ในวงสนทนาด้วย หากเป็นเรื่องไม่ร้ายแรงอะไร ก็อาจจะขำๆ สนุกสนานกันไป แต่หากเป็นเรื่องร้ายแรง ก็ไม่ ควรพูดเรื่องไม่ดีของคนอื่นให้ใครรู้ เพราะอาจจจะมีอันตรายมาถึงตัว
- คนที่รู้ไม่จริงก็เหมือนจุดไต้ตำตอ ทำเหมือนกับรู้เรื่องๆ นั้นเป็นอย่างดี แต่สุดท้ายก็ไม่รู้เรื่องอะไรหรอก