สำนวนสุภาษิตไทยหมวดหมู่ ต. ตีงูให้หลังหัก
ความหมายสำนวนสุภาษิตคำพังเพยตีงูให้หลังหัก
ที่มาของสำนวนนี้คือ มาจากกลอนของสุนภรภู่ เมื่ออุศเรนพ่ายแพ้ในการรบ แต่พระอภัยมณีรำลึกถึงบุญคุณครั้งเก่า จึงให้ปล่อยตัวอุศเรน นางวาลีได้เตือนพระอภัยว่า
“ประเวณีตีงูให้หลังหัก มันก็มักทำร้ายเอาภายหลัง
จระเข้ใหญ่ไปถึงน้ำมีกำลัง แม้เสือขังเข้าถึงดงก็คงร้าย
อันแม่ทัพจับได้แล้วไม่ฆ่า ไปข้างหน้าศึกจะใหญ่ขึ้นใจหาย
ต้องตำรับจับให้มั่นคั้นให้ตาย จะทำภายหลังยากลำบากครัน”
สุนทรภู่ได้เขียนกลอนบทนี้ไว้นานแล้ว และอาจจะนานจนคนรุ่นใหม่พากันลืมหมดแล้ว หรือไม่ได้ให้ความสนใจเพราะเห็นว่าเป็นของเก่าของโบราณ เราจึงได้เห็นการตีงูใหญ่ให้หลังหัก เมื่อ 3-4 ปีก่อน กระทั่งงูนั้นกลับมาอาละวาดได้อีกครั้ง
การตีงูเพียงแค่ให้หลังมันหักเท่านั้น แต่ไม่ถึงขนาดตายสำนวนนี้ท่านละคำว่าอย่าไว้ ให้เป็นที่รู้กันว่าเป็นคำสอนเตือนสติว่า การกระทำสิ่งใดๆ แก่ศัตรูอย่างไม่เด็ดขาดจริงจัง ศัตรูย่อมจะกลับมาทำร้ายตนเองได้ในภายหลัง เปรียบเสมือนกับการ “ ตีงูให้หลังหัก ” แต่งูไม่ถึงกับตาย เมื่องูมันหายแล้ว งูมันอาจมีความแค้นมันย่อมจะหาโอกาสกลับมากัดเราเป็นการแก้แค้นในภายหลังได้
โดยสรุปคือเป็นการเปรียบเปรยถึงการกำจัดงูพิษ จะต้องตีให้ตายหรือตีให้หลังหัก เพื่องูจะได้สิ้นฤทธิ์อย่างสิ้นเชิงและไม่สามารถกลับมาทำได้ในภายหน้าได้อีกนั่นเอง
สรุปความหมายของสำนวน ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 คือ กระทำสิ่งใดแก่ศัตรูโดยไม่เด็ดขาดจริงจัง อย่าลังเลทำครึ่งๆ กลางๆ ย่อมจะได้รับผลร้ายในภายหลัง โบราณท่านเปรียบเอาไว้กับการกระทำที่ไม่เด็ดขาด ไม่ได้ทำแบบถอนรากถอนโคน ยังเหลือเชื้อหรือไม่ก็บุคคลดังกล่าวยังจะสามารถกลับมาแว้งกัดหรือทำร้ายหรือแก้แค้นคืนได้ภายหลัง ยิ่งมีความแค้นจากการบาดเจ็บในครั้งแรกผสมอยู่ด้วยแล้ว จะยิ่งทำให้การล้างแค้นนั้นรุนแรงและสร้างความเสียหายกลับมาได้มาก ดังนั้นต้องทำให้หมดฤทธิ์ก่อนกลับมาทำร้ายเรานั่นเอง
ตัวอย่างการใช้สุภาษิตตีงูให้หลังหัก
- คนทรยศคิดร้าย วางแผนทำลายบริษัทเราได้ขนาดนั้น คุณยังจะเห็นใจให้โอกาสเขาอยู่อีก อย่างสุภาษิตที่ว่าตีงูให้หลังหัก อย่าใจอ่อนนักเลย เพราะไม่รู้ว่าในอนาคตเขาอาจจะกลับมาทำร้ายเราได้อีกนะ
- ในสมัยโบราณยามศึกสงคราม เวลาไปออกรบอย่าได้ปราณีเห็นใจศัตรู ตีงูแล้วต้องตีงูให้หลังหัก ไม่เช่นนั่นศัตรูจะทำร้ายเราแทน
- ในโลกของธุรกิจทุนนิยมก็เหมือนสงครามที่ไม่มีเลือดเนื้อ เวลาจะกำจัดคู่แข๋งต้องทำเหมือนการตีงูให้หลังหัก เพื่อตัดขาไม่มาฟ้องร้องหรือเป็นคู่แข่งในอนาคต
- ไอ้พวกชอบให้หลังคนอื่น ต้องโดนตีงูให้หลังหัก จะได้บทเรียนไม่มาแว้งกัด ทำร้ายเราอีกในอนาคต
- ซุนวูกล่าวในตำราพิชัยสงครามไว้ว่าเวลาเจอทัพที่สมน้ำสมเนื้ออย่าให้โอกาสเด็ดขาด ต้องตีงูให้หลังหัก ให้หมดสิ้นหมดฤทธิ์ ไม่ปราณี ทัพจะยิ่งใหญ่ได้ในระยะยาว