สำนวนสุภาษิตไทยหมวดหมู่ ข. ข้าวยากหมากแพง
ความหมายสำนวนสุภาษิตคำพังเพยข้าวยากหมากแพง
ที่มาของสำนวน มาจากสมัยก่อน ข้าวยาก คือการหาข้าวยากเพราะปลูกไม่ได้ผล ผลผลิตน้อยไม่พอต่อการบริโภค หมากแพงคือ สมัยก่อนหมากจะไม่มีการซื้อขายจะมีการแบ่งปันกัน ใครปลูก เก็บผลได้ก็แลกหรือแบ่งเพื่อนบ้าน ที่ว่าแพงเพราะว่าจะมีการซื้อขายเป็นของที่หายาก และอาจเกิดขึ้นในภาวะ ที่บ้านเมืองเกิดสงคราม ภาวะเศรษฐกิจถดถอย หรือเกิดความวุ่นว่าย จึงทำให้สินค้าของกินของใช้มีราคาแพง
คำว่า “ข้าวยาก” กับ “หมากแพง” ข้าวยาก หมายถึง ข้าวหาได้ยากและมีราคาแพง ส่วนคำว่า หมาก ในสำนวนนี้หมายถึง หมากที่กินกับพลู และหมายถึง ผลไม้ คำว่า หมาก ที่แปลว่าผลไม้ปรากฏในคำว่า ผลหมากรากไม้ และในศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงว่า หมากส้ม หมากหวาน หมายถึงผลไม้รสเปรี้ยวและผลไม้รสหวาน ดังนั้น หมากแพง จึงหมายถึง หมากและผลไม้มีราคาแพง
สรุปความหมายของสำนวน ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 คือ ภาวะขาดแคลนอาหาร ทุพภิกขภัย กล่าวคือ การที่อาหาร สิ่งของ เครื่องมือเครื่องใช้ หรือเครื่องอุปโภคบริโภคทั้งหลาย ขาดแคลน และมีราคาแพง
ตัวอย่างการใช้สุภาษิตข้าวยากหมากแพง
- ประเทศที่อยู่ในสภาวะสงคราม มักจะพบเจอกับเหตุการณ์ข้าวยากหมากแพง เพราะเครื่องอุปโภคบริโภคทั้งหลายจะขาดแคลน จนทำให้ทุกอย่างมีราคาสูงขึ้น ประชาชนก็อยู่กันอย่างลำบาก
- ในภาวะที่การผลิตไม่ได้ผลหรือเกิดภัยธรรมชาติ ทำให้ข้าวมีปริมาณน้อยและหาได้ยาก ข้าวก็จะมีราคาแพง เมื่อข้าวมีราคาแพง หมาก ผลไม้ รวมทั้งสินค้าอื่นๆ ก็จะมีราคาแพงด้วย ทุกวันนี้คนไทยต้องเผชิญกับภาวะเศรษฐกิจยุคข้าวยากหมากแพง ทั้งน้ำมันแพง ไข่แพง ทำให้สินค้าอื่นๆ ราคาแพงไปตามๆ กัน
- ในยุคข้าวยากหมากแพงเช่นนี้ จะจับจ่ายใช้สอยอะไรต้องดูให้ดี เลือกเฉพาะเท่าที่จำเป็นไม่เช่นนั้นต่อไปเราจะอยู่กันอย่างลำบาก
- ยุคข้าวยากหมากแพงในอดีต อาจฉายให้เห็นภาพในมุมของราษฎรทั่วไปที่ซื้อข้าวราคาแพง แต่ยุคข้าวยากหมากแพงในปัจจุบัน อาจฉายให้เห็นภาพอีกมุมหนึ่งของชาวนาที่ขายข้าวราคาถูก แต่ราษฎรทั่วไปก็ยังซื้อข้าวราคาแพง
- การใช้ชีวิตอย่างเรียบง่ายและพอเพียง ปลูกพืชผัก เลี้ยงสัตว์ แม้ในประเทศจะมีปัญหา ข้าวยากหมากแพง อาหารของใช้ สิ่งของมี ราคาแพง แต่ก็จะไม่ส่งผลกระทบมากนัก เพราะมีพืชผักไว้กินเอง ไม่เดือดร้อนมากนัก