สำนวนสุภาษิตไทยหมวดหมู่ ข. ขี้ไม่ให้หมากิน
ความหมายสำนวนสุภาษิตคำพังเพยขี้ไม่ให้หมากิน
ที่มาของสำนวน ในสมัยโบราณนั้นจะปลูกบ้านมีใต้ถุนโล่งๆ บนบ้านจะมีร่องสำหรับให้เด็กๆถ่ายอุจจาระ เมื่ออุจจาระตกมาข้างล่าง สุนัขที่คอยอยู่ใต้ถุนก็จะได้กินเป็นปรกติวิสัยของคนในสมัยนั้น ชาวจีนที่อพยพมาอยู่ในเมืองไทย เป็นคนประหยัดมัธยัสถ์สิ่งใดที่เป็นประโยชน์ก็จะเก็บไว้เพื่อนำเอามาใช้ อุจจาระปัสสาวะก็เหมือนกัน เขาจะเก็บไว้เพื่อทำปุ๋ยหมักใส่ผัก จึงถ่ายไว้ในถัง หรือในไห แล้วนำมาหมักทำเป็นปุ๋ยสำหรับรดผัก เรียกได้ว่าแม้กระทั่งขี้หมาก็ไม่ได้กิน
สรุปความหมายของสำนวน ตามพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 คือ คนขี้เหนียว หรือตระหนี่เหนียวแน่น
กล่าวคือ คนที่มีความขี้เหนียวเป็นที่สุด หวงของตัวเองไม่ให้กระเด็นไปไหน หวงเงินและทรัพย์สินของตัวยิ่งกว่าใดๆ เรื่องเงินทองมักจะไม่ให้เล็ดรอดเลย จะเก็บสะสมไว้ และหวงแหนไว้เป็นอย่างดี แม้กระทั่งสิ่งของที่ไม่มีคุณประโยชน์สำหรับตนเองแล้วก็ยังเก็บสะสมไว้ ไม่ยอมบริจาคให้แก่ใครเลย
ตัวอย่างการใช้สุภาษิตขี้ไม่ให้หมากิน
- นี่เธอ ดูป้าคนนี้สิ เธอรู้ไหม๊แกขี้เหนียวสุดๆ ขี้ก็ไม่ให้หมากินก็ยังไม่ปานเลย
- คุณอย่าไปหวังว่าเขาจะมาช่วยคุณหารจ่ายค่าน้ำมันเลย ขี้ไม่ให้หมากินขนาดนั้น เงินสักบาทก็ไม่ได้กระเด็กออกจากกระเป๋าเขาหรอก
- นี่คุณ ทำไมถึงขี้เหนียวตระหนี่ได้เพียงนี้ ขี้ไม่ให้หมากินแบบนี้ใครจะคบหาด้วยละ
- ชาวบ้านแถวนี้เขารู้กันว่าลุงแกเป็นคนตระหนี่มาก หวงข้างของทุกอย่าง ใครอย่าคิดจะไปยืมอะไรจากแก ขนาดที่ว่าขี้ไม่ให้หมากิน
- คนสมัยก่อนหากินลำบากกว่าจะได้อะไรมาแต่ละอย่าง ไม่ง่ายเหมือนสมัยนี้ ลักษณะนิสัยบางคนจึงคล้ายกับขี้ไม่ให้หมากิน หวงแหนสิ่งที่ได้มามากๆ เพราะกว่าจะได้มามันยาก