สำนวนสุภาษิตไทยหมวดหมู่ ท. ทุบหม้อข้าวตัวเอง
ความหมายสำนวนสุภาษิตคำพังเพยทุบหม้อข้าวตัวเอง
ที่มาของสำนวนนี้คือ หม้อข้าวในที่นี้คือ หม้อข้าวสมัยก่อนซึ่งเป็นหม้อดินที่แตกง่าย ใช้เป็น เครื่องมือทำมาหากิน ทุบหม้อข้าวของตนเอง เพราะเมื่อหม้อข้าวแตกเสียแล้วก็อดกินข้าวนั่นเอง
สรุปความหมายสำนวน ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 คือ การกระทำที่ทำให้ตนเองเสียผลประโยชน์หรือได้รับความเสียหาย มักใช้กับผู้ที่ทำลายอาชีพตัวเอง, การที่บอกวิธีหาเงินหรือความลัพธ์ทางธุรกิจของตนให้ผู้อื่นทราบ ซึ่งต่อไปภายภาคหน้าอาจส่งผลให้กับผู้ที่บอกวิธีหาเงินหรือความลับทางธุรกิจไปนั้น อาจจะไม่สามารถนำวิธีนั้นกลับมาหาประโยชน์ได้อีกต่อไป
ตัวอย่างการใช้สุภาษิตทุบหม้อข้าวตัวเอง
- ลุงดำเปิดร้านขายชาเย็น โดยใช้สูตรการปรุงของคุณปู่ ทำให้ชาเย็นของลุงดำอร่อยเป็นที่ถูกอกถูกใจของลูกค้า ร้านของลุงดำจึงขายดี แต่ด้วยลุงดำเป็นคนชอบโม้โอ้อวด คู่แข่งเลยปลอมตัวเป็นนักข่าวมาขอสัมภาษณ์ ลุงดำได้เผลอบอกสูตรในการปรุงไป ทำให้คู่แข่งนำสูตรชาเย็นของลุงมามาใช้และปรับปรุงให้อร่อยยิ่งขึ้น ทำให้ลูกค้าร้านของลุงดำลดลง
- สวนของตายิ้มแย้มปลูกพืชผักสวนครัวมากมาย เช่น มะนำว ขิง ข่า ตะไคร้ ใบโหระพา ฯลฯ ทุกๆ เช้า ตำยิ้มแย้มจะตื่นตั้งแต่ไก่โห่ออกมำเก็บผักเหล่านี้เลือกเอาที่ดีๆ ไปขาย คนซื้อจึงพูดกันปากต่อปากว่า ผักของ ตายิ้มแย้มทั้งสดและใหม่ทุกวัน และที่สำคัญไม่ใช้สารเคมีใดๆ เลย ผักของตำยิ้มแย้มจึงขายหมดทุกวัน ส่วน ร้านขายผักของยายกำไลก็มีผักสดใหม่ทุกวันเช่นกัน แต่ผักของยายกำไลนั้นใช้สารเคมีจึงทำให้ผักของยายกำไล นั้นงาม ไม่มีแมลงกัดกิน แต่ยายกำไลมักจะบอกลูกค้าว่าผักที่ร้านใช้ปุ๋ยธรรมชาติไม่เคยใช้สารเคมีเลย จนวัน หนึ่งลูกค้าที่ซื้อผักจากร้านยำยกำไลมาต่อว่า “ผักของร้านยาย มีสารพิษ ลูกสาวฉันต้องเข้าโรงพยาบาลเลยนะ หมอบอกว่าในร่างกายมีสารเคมีมากเกินไป” จนเรื่องนี้เข้าหูชาวบ้านจึงพูดกันปากต่อปาก ทำให้ไม่มีใครกล้า ซื้อผักจำกร้านยายกำไลอีกต่อไป ตายิ้มแย้มจึงพูดกับเมียว่า “ยำยกำไล แกโกหกลูกค้า ทำแบบนี้เท่ากับทุบ หม้อข้าวตัวเองแท้ๆ แล้วคราวนี้จะไปทำมาหากินอะไร”
- กองทัพเซี่ยงหยี่มีสะเบียงติดตัวไปจํากัดเพียง 3 วัน เมื่อยกทัพข้ามแม่น้ำจางเหอแล้ว เซี่ยงหยี่ก็สั่งให้ “จมเรือและทุบหม้อข้าวหมด” นั่นหมายความว่า ไปแล้วต้องรบให้ชนะ จะถอยกลับไม่ได้เป็นอันขาด ถ้าไม่ชนะก็ต้องตาย
- นายเสมอ หัวหน้าฝ่ายขายบริษัทแห่ง เผลอไปกล่าวในงานสัมมนาถึงเรื่องเทคนิคการทำตลาดของบริษัทตนเอง จนคู่แข่งเอาไปเลียนแบบและสามารถช่วงชิงส่วนแบ่งตลาดไปได้ แบบนี้เรียกว่านายเสมอทุบหม้อข้าวตนเองโดยแท้
- พระเจ้าตากสั่งให้ทหารกินข้าวปลาแล้วพระองค์รับสั่งว่า “ต่อยหม้อข้าวหม้อแกงให้จงสิ้น ในเพลากลางคืนวันนี้ ตีเอาเมืองจันทบูรให้ได้ ไปหาข้าวกินเช้าเอาในเมือง ถ้ามิได้ ก็ให้ตายเสียด้วยกันเถิด” ส่วนผลของการศึกในครั้งนั้นก็เป็นที่ทราบกันทั่วไปว่า พระเจ้าตากได้รับชัยชนะ