สำนวนสุภาษิตไทยหมวดหมู่ ด. ดูช้างให้ดูหาง ดูนางให้ดูแม่
ความหมายสำนวนสุภาษิตคำพังเพยดูช้างให้ดูหาง ดูนางให้ดูแม่
ที่มาของสำนวน เวลาช้างตกลูกให้ดูลักษณะของหางว่าเป็นช้างดีหรือช้างเผือก เพราะที่ปลายหางของมันยังเหลือให้เห็นสีขาวอยู่ ตามเรื่องที่เล่าว่า เวลาช้างพังตกลูกเป็นช้างเผือกสีประหลาด พวกช้างพลายและช้างพังจะช่วยกัน ย้อม กลายลูกมันเสีย ด้วยการใช้ใบไม้หรือขี้โคลนดำ ๆ พ่นทับ เพื่อมิให้คนรู้ว่าเป็นช้างเผือกแล้วมาจับไป หรืออย่างไรไม่แน่ชัด แต่การย้อมลูกของมันด้วยสีเผือกให้เป็นสีนิลนั้น ก็ยังเหลือร่องรอยอยู่อย่างหนึ่ง คือที่ปลายหางเป็นสีขาว เหตุนี้เขาจึงให้สังเกตลักษณะของช้างเผือกที่ตรงหางไว้เป็นหลักสำคัญ เปรียบกับชายจะดูผู้หญิงที่จะมาเป็นสะใภ้ในบ้านหรือหมู่ญาติต้องดูที่ นิสัยใจคอ หรืองานบ้านงานเรือน และกริยามารยาทร่วมไปถึงคำพูดคำจา
สรุปความหมายของสำนวน ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 คือ การพิจารณาเลือกผู้หญิงที่จะมาเป็นคู่ครอง โดยให้ดูแม่ของผู้หญิงคนนั้นประกอบ เพราะลูกจะดีได้ก็ต้องมาจากแม่ที่ดี
สำนวนนี้พูดได้อีกอย่างหนึ่งว่า “ดูวัวให้ดูหาง ดูนางให้ดูแม่”
ตัวอย่างการใช้สุภาษิตดูช้างให้ดูหาง ดูนางให้ดูแม่
- การเลือกคู่ครองชองคนสมัยก่อนจะสอนการเลือกคู่ ดูช้างให้ดูหางดูนางให้ดูแม่ จะเลือกหญิงใดมาเป็นคู่ครองก็ต้องดูถึงครอบตรัวฝ่ายหญิง แม่ของฝ่ายหญิงเป็นอย่างไร มีความเป็นแม่ศรีเรือนหรือไม่ ไม่เช่นนั้น ก็ไม่ควรเลือกมาเป็นคู่ครอง
- นี่คุณอยากจะหาแฟนให้ลูกก็ไม่เห็นต้องไปหาที่ไหนไกล ดูช้างให้ดูหางดูนางให้ดูแม่นะคะ คุณจันทร์ที่อยู่ตรงข้ามบ้านเรามีลูกสาวท่าทางเข้าที เพราะแม่ก็ดูเป็นกุลสตรี เรียบร้อย ลูกสาวก็ต้องเหมือนแม่จริงไหม
- ดูช้างให้ดูหาง ดูนางให้ดูแม่ ผู้หญิงดีๆ ย่อมได้รับการเลี้ยงดูมาจากแม่ที่ดี เป็นที่การันตรีได้เลยว่าผู้หญิงคนนี้มีความเป็นกุลสตรีแม่ศรีเรือนจริงๆ
- การเลือกคู่ในปัจจุบันดูเหมือนสำนวน ดูช้างให้ดูหางดูนางให้ดูแม่ จะใช้ไม่ได้ผล เพราะคนแต่ละยุคสมัยนั้นเปลี่ยนไป ผู้หญิงแต่ละคนไม่ได้เป็นเหมือนที่แม่สอนไว้ บางคนทำอะไรไม่เป็นเลย เพราะพ่อแม่ตามใจ เอาใจ ไม่ต้องทำอะไร แม่ทำเอง ลูกจึงทำอะไรไม่เป็น การเลือกหญิงสาวมาเป็นคู่ครองจึงต้องดูที่ตัวผู้หญิงคนนั้น พิจารณาด้วยตัวเอง ว่าเคมีเข้ากันได้หรือไม่ ไปกันได้หรือไม่
- คนโบราณมักสอนผู้ชายไว้ว่าการเลือกคู่ชีวิตนั้นสำคัญมาก เหมือนการดูช้างให้ดูหาง ดูนางให้ดูแม่ เพราะการเลือกภรรยาที่จะใช้ชีวิตร่วมกันไปตลอดชีวิต ผู้ชายก็ต้องทำหน้าที่ปกป้อง ดูแลผู้หญิงให้ถูกคนมากที่สุด