สำนวนสุภาษิตไทยหมวดหมู่ อ. อยู่บ้านท่านอย่านิ่งดูดาย ปั้นวัวปั้นควายให้ลูกท่านเล่น
ความหมายสำนวนสุภาษิตคำพังเพยอยู่บ้านท่านอย่านิ่งดูดาย ปั้นวัวปั้นควายให้ลูกท่านเล่น
ที่มาของสำนวน สมัยโบราณนั้นยังไม่มีของเล่นที่ทำจากพลาสติกหรือแบบทันสมัยแบบทุกวันนี้ ดังนั้นคนโบราณจึงเทียบให้เห็นภาพว่าเมื่ออยู่ว่างๆ เอาดินเหนียวมาปั้นเป็นรูปวัวหรือควายเพื่อให้ลูกเจ้าของบ้านได้เล่นสนุกบ้างก็ยังดี ถึงแม้จะเป็นการกระทำเล็กๆ แต่ก็ดีกว่าที่การไม่ทำอะไรที่เป็นประโยชน์ต่อเจ้าของบ้านเลย
สรุปความหมายของสำนวน ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 คือ เมื่อไปอาศัยอยู่ที่บ้านของใครก็ควรจะทำประโยชน์ให้กับเจ้าของบ้านนั้นบ้าง เพื่อเป็นการตอบแทนบุญคุณ
โบราณท่านใช้เพื่อสอนไม่ให้เป็นคนมือห่างหรือคนที่ขี้เกียจสันหลังยาว โดยเฉพาะเมื่อไปอยู่บ้านใคร ก็ควรที่จะช่วยงานเจ้าของบ้าน ไม่ใช่อยู่เฉยๆไปวันๆ อาจจะช่วยงานการที่เป็นอาชีพของเขาก็ได้ ช่วยทำงานบ้านก็ได้ สำนวนนี้เป็นคำสอนที่มีประโยชน์มากเมื่อเราต้องไปอาศัยอยู่กับผู้อื่น
ตัวอย่างการใช้สุภาษิตอยู่บ้านท่านอย่านิ่งดูดาย ปั้นวัวปั้นควายให้ลูกท่านเล่น
- ตามมารยาทของคนไทยเรานั้น การไปอยู่บ้านผู้อื่นโดยเฉพาะ บ้านผู้หลักผู้ใหญ่ อาจเป็นญาติที่เคารพ หรือคนรู้จักก็ตาม ต้องไม่ทำตัวขี้เกียจ อยู่บ้านท่านอย่านิ่งดูดายปั้นวัวปั้นควายให้ลูกท่านเล่น ผู้น้อยต้องทำตัวให้เป็นประโยชน์ ช่วยเหลือในเรื่องที่สามารถช่วยได้
- แพมเป็นเด็กต่างจังหวัด เมื่อเธอเข้าเรียนในมหาวิทยาลัย เธอต้องไปอาศัยอยู่บ้านของคุณอา ในตอนเย็นหลังเลิกเรียน มะนาวจะช่วยสอนการบ้านให้กับหลานๆ เพราะเธอยึดถือสุภาษิตไทยที่ว่า อยู่บ้านท่านอย่านิ่งดูดาย ปั้นวัวปั้นควายให้ลูกท่านเล่น
- วิชิตได้ไปอาศัยอยู่บ้านญาติในกรุงเทพเพื่อเรียนหนังสือ ในวันหยุดหรือในเวลาว่าง วิชิตจะช่วยทำงานบ้านที่ตนทำได้เช่น กวาดบ้าน ถูบ้าน ช่วยเลี้ยงน้อง สอนหนังสือน้อง ช่วยขายของในร้าน เป็นต้น
- ‘สายไหม’ ถูกส่งมาเรียนต่อมัธยมต้นในกรุงเทพฯ เข้าไปอาศัยบ้านของคนรู้จักกับแม่ ที่เรียกว่า คุณป้า จนเข้ามหาวิทยาลัย… ถึงได้ย้ายออกไปอยู่หอพัก ซึ่งคุณป้าก็ยังช่วยเหลือออกค่าหอให้อีกฉันเลยขอตอบแทน โดยการเข้าไปทำความสะอาดคอนโดให้ ‘คุณแฝด’ ลูกชายคุณป้าที่เป็นรุ่นพี่ 1 ปี แล้วตั้งแต่วันที่ฉันเผลอเมา เครื่องช็อต ในระดับที่จำไม่ได้ว่ากลับห้องตัวเองมายังไง?ฉันก็ต้องตกอยู่ในความควบคุมดูแลของคุณแฝดอย่างเต็มตัว แฝดพี่ ที่แสนใจดี น่ารัก ยิ้มเก่ง แถมยังขยันเลี้ยงขนมบ่อยๆ เหมือนขั้วตรงข้ามของ แฝดน้อง ที่หน้านิ่ง ยิ้มยาก แถมดุยิ่งกว่าพ่อบวกพี่ชายฉันจริงๆ ซะอีก งานนี้อยู่บ้านท่านอย่านิ่งดูดาย ปั้นวัวปั้นควายให้ลูกท่านเล่นจะสำเร็จไหม หรือจะเป็นฝ่ายโดนปั้นแทนกันแน่!!
- สำหรับคนขี้เกียจและไม่มีความละอายไม่มีมารยาท การไปอยู่บ้านใครก็มักจะสร้างปัญหาเดือดร้อน ไม่ช่วยอะไรแต่อาจยังสร้างปัญหา ต่างจากคนดีซึ่งไปอยู่บ้านใครก็มักจะไม่นิ่งดูดาย อยู่บ้านท่านอย่านิ่งดูดายปั้นวัวปั้นควาย ให้ลูกท่านเล่น พยายามช่วยเหลือเจ้าของบ้านเท่าที่จะสามารถทำได้