สำนวนสุภาษิตไทยหมวดหมู่ ร. เรือใหญ่คับคลอง
ความหมายสำนวนสุภาษิตคำพังเพยเรือใหญ่คับคลอง
ที่มาของสำนวน เปรียบเปรยถึงคนที่มีบารมีมาก่อนดั่งเรือที่มีขนาดใหญ่มากจนจะเกินขนาดพอดีกับคลอง ไม่สามารถจะเคลื่อนที่และทำอะไรได้เลย
เมื่อเวลาฝนตกน้ำในลำคลองก็จะขึ้นมากๆ เรือลำใหญ่ๆ ก็สามารถที่จะแล่นในลำคลองได้อย่างสะดวกสบาย เพราะ ลำคลองจะกว้างขึ้น และระดับของน้ำก็จะลึกมากยิ่งขึ้น แต่เมื่อเวลาน้ำลดลงระดับน้ำก็จะตื้นเขิน และ ลำคลองก็จะแคบลง เรือใหญ่ไม่สามารถจะแล่นได้ เพราะเรือใหญ่คับคลอง ไม่สามารถที่จะหักเลี้ยวกลับตัวไปมาได้
สรุปความหมายของสำนวน ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 คือ คนที่เคยรุ่งเรืองหรือเป็นใหญ่เป็นโต เมื่อตกตํ่าลงก็วางตัวอย่างคนสามัญไม่ได้
กล่าวคือ คนที่เคยมีอำนาจวาสนามียศถาบรรดาศักดิ์ หรือมีตำแหน่งใหญ่โต มีบริวารมากมายจะทำสิ่งใดก็มีคนนับหน้าถือตา ส่วนมากก็จะเป็นนักการเมือง ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ เมื่อหมดวาสนาบารมี หรือสิ้นสุดตำแหน่งลง ก็ปลงไม่ตกทำตัวเป็นคนปกติธรรมดาสามัญไม่ได้ ยังคงทำตัวเหมือนเดิมอยู่ ว่าเรือใหญ่คับคลอง
ตัวอย่างการใช้สุภาษิตเรือใหญ่คับคลอง
- เขาเป็นถึงข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ พอเกษียณ ยังทำตัวเรือใหญ่คับคลอง นี่แหละ อำนาจมันช่างหอมหวานเสียจริง
- เมื่อก่อนลุงข้างบ้านเราแกเคยรวยมาก เป็นปลัดกระทรวง แต่โดนไล่ออกเพราะทุจริต ตอนนี้ไปไหนก็ยังทำตัวเป็นเรือใหญ่คับคลอง ทั้งๆ ที่ตัวเองไม่มีอำนาจวาสนาอะไรแล้ว
- เขาก็เหมือนเรือใหญ่คับคลองเคยร่ำรวย เป็นที่นับหน้าถือตาในสังคม แล้วอยู่ๆจะให้เขามาใช้ชีวิตอยู่ในสวนเป็นชาวไร่ชาวนาแบบเราก็คงเป็นไปไม่ได้
- นายประยุสซี่เป็นถึงนายกรัฐมนตรี พอสิ้นสุดอำนาจกลับทำตัวเป็นเรือใหญ่คับคลอง คิดว่าตัวเองใหญ่โตหนักหนา สุดท้ายประชาชนพร้อมตามเช็คบิลสิ่งที่เขาทำกับประเทศไว้
- “เรือใหญ่แคมคับทั้ง ฝั่งคลอง คัดวาดหวังดังปอง สุดถ้า ผู้ยศใหญ่กรรมสนอง สมบัติ วิบัติแฮ เที่ยวถ่อพายแจวค้า ขัดเลี้ยงชีพไฉนฯ” โคลงสุภาษิตประจำภาพในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ภาพที่ ๑๖๙ จากทั้งหมด ๒๐๘ ภาพ