สำนวนสุภาษิตไทยหมวดหมู่ ข. เข้าตรีฑูต
ความหมายสำนวนสุภาษิตคำพังเพยเข้าตรีฑูต
ที่มาของสำนวน คนโบราณเชื่อว่าเมื่อมีคนใกล้ตายยมบาลจะส่งทูต 3 ตนจากทั้งหมด 4 ตนมานำตัวผู้ใกล้ตายไปยังยมโลก การมาของทูต 3 ตนบ่งชี้ว่าผู้ป่วยมีอาการหนักจวนตาย หากทูตมาครบ 4 ตนเมื่อใดเป็นอันว่าถึงแก่การสิ้นชีพ
คำว่า “ตรีทูต” นี้ มีการใช้เพี้ยนไปบ้าง เช่นคำ ตรีภูติ ตรีโทษ โดยหมอกลางบ้านใช้ว่า ตรีภูติ มีความเชื่อว่าหากเจตภูตหรือวิญญาณของคนใกล้ตายออกจากตัวไปแล้ว 3 ดวงจากทั้งหมด 4 ดวง จะเรียกระยะนี้ว่าเข้าระยะตรีภูติ สภาพการณ์นี้บ่งชี้ว่าผู้ป่วยมีอาการหนักจวนตายจำเป็นต้องเฝ้าดูแลไม่ให้คลาดสายตา ถ้าวิญญาณออกจากตัวครบ 4 ดวงเมื่อใด เป็นอันว่าถึงแก่การสิ้นชีพ นอกจากนี้ ยังมีฝ่ายที่ใช้ว่า ตรีโทษ โดยเชื่อว่าเมื่อผู้ป่วยมีอาการหนักจวนตาย ธาตุจะแตกสลาย คุมประสานกันไม่ติด เป็นตรีโทษหนัก แม้ว่าการเรียกชื่อรวมทั้งความเชื่อในที่มาของชื่อต่างกัน แต่โดยรวมแล้วหมายถึง อาการใกล้ตายที่ธาตุทั้ง 4 ธาตุ คือ ดิน น้ำ ไฟ และลม ค่อยสูญลงไป
สรุปความหมายของสำนวน ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 คือ ลักษณะอาการของคนที่ใกล้ตายแล้ว หมดโอกาสรอดแล้ว
ตัวอย่างการใช้สุภาษิตเข้าตรีฑูต
- เขารู้ตัวว่าอาการและโรคตัวเองเข้าตรีฑูตแล้ว คงอยู่ได้อีกไม่นาน จึงได้เรียกลูกๆ หลานๆ ญาติพี่น้องมาสั่งเสียเป็นครั้งสุดท้าย
- ร่างกายคนนั้นเปรียบเหมือนเครื่องจักร เนื่องจากคนเราใช้ร่างกายดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ ช่วงเวลาที่ใช้พลังงานมากเพื่อดำเนินกิจกรรมต่างๆ คือช่วงเช้าถึงเย็น คล้ายเครื่องจักรในโรงงานอุตสาหกรรมที่เริ่มการทำงานในตอนเช้าถึงเย็น เครื่องจักรที่มีสภาพเป็นของแข็งเมื่อใช้งานไปนานวันยังถึงคราวเสื่อม ร่างกายของคนก็มีวันเจ็บป่วยและตายเช่นกัน ดั่งเช่นอาการเข้าตรีฑูต
- คนโบราณเชื่อว่าการเข้าตรีฑูต เป็นวิญญาณที่ประจำตัวมนุษย์ คือ “เจตภูต” มี 4 ตน คือ เพชรภูติ เพชรปราณ เพชรทาน เพชรทน เวลาคนเราใกล้สิ้นชีพ ภูตจะออกจากร่างเรียก เข้าตรีภูต คือ ออกไปแล้ว 3 ถ้าออกอีก 1 ก็ เรียบร้อย
- คุณยายเป็นมะเร็งระยะสุดท้าย อาการหนักมากแล้วเข้าขั้นตรีฑูต พวกเราคงต้องทำใจแล้วหล่ะ
- แพทย์แผนโบราณหรือของชาวบ้าน ตามความเชื่อที่ว่า เวลาคนใกล้จะตาย ยมบาลจะส่งทูตมาสามตนมาเอาวิญญาณไป ทูตมาแล้วสามตน ถ้ามาอีกหนึ่งตนก็ตายแน่แล้ว เรียกว่า “เข้าตรีทูต”