สำนวนสุภาษิตไทยหมวดหมู่ ข. ขนทรายเข้าวัด
ความหมายสำนวนสุภาษิตคำพังเพยขนทรายเข้าวัด
ที่มาของสำนวน การขนทรายเข้าวัดสันนิษฐานว่ามีมาแต่โบราณแล้ว แต่ไม่อาจทราบช่วงเวลาได้อย่างแน่ชัด ซึ่งประเพณีดังกล่าวเกิดขึ้นเพราะในสมัยก่อน “วัดทางภาคเหนือ” มักนิยมทำพื้นที่ให้เป็นลานทรายเพื่อความสะอาด เนื่องจากการเททรายที่พื้นจะทำให้วัชพืชหรือหญ้าไม่ค่อยขึ้น อีกทั้งเวลาคนมาทำบุญก็จะไม่มีเศษดินเศษโคลนเปื้อนเท้า เวลาเดินเข้าวิหารหรือศาลาก็ไม่สกปรกเลอะเทอะ
นอกจากนี้ ในสมัยโบราณนั้นผู้คนมักไม่นิยมสวมรองเท้าเข้าวัดกัน ด้วยคติความเชื่อที่ว่าวัดเป็นศาสนสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ จึงมักจะถอดรองเท้าก่อนเข้าสู่อาณาบริเวณวัด และเมื่อสาธุชนที่มาทำบุญที่วัดย่างเท้าเข้ามา ทรายเม็ดเล็กๆ นั้นก็อาจจะติดเท้าออกไปบ้าง นับว่าเป็นการนำของสงฆ์(ทราย) ออกไปจากวัดโดยไม่รู้ตัว
ด้วยหลากหลายปัจจัยตามที่เล่าไปนี้เอง จึงมีการออกกุศโลบายขึ้นมาเพื่อให้สาธุชนทั้งหลายได้ช่วยกันนำทรายเข้ามาเติมเต็มในวัด อีกทั้งยังมีจุดประสงค์เป็นการชำระหนี้สงฆ์ไปในตัวด้วย ทั้งนี้ในสมัยก่อน ทรายเป็นวัสดุที่ไม่ได้หากันได้ง่ายๆ จึงต้องมีการร่วมแรงร่วมใจกันของผู้ศรัทธาในพระพุทธศาสนาช่วยกันขนทรายเข้ามาที่วัด
สรุปความหมายของสำนวน ตามพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 คือ การหาประโยชน์ให้ส่วนรวม, การทำประโยชน์ให้กับส่วนรวม นอกจากนี้ยังหมายถึงประเพณีไทยช่วงสงกรานต์
ตัวอย่างการใช้สุภาษิตขนทรายเข้าวัด
- สมชายทำโครงการขนทรายเข้าวัด โดยการช่วยกันเรี่ยไรเงินเพื่อนำมาสร้างโบสถ์ การช่วยกันออกร้านกาชาดเพื่อนำเงินมาเป็นค่าอาหารกลางวันเด็ก
- เขามาขอรับเงินบริจาคเพื่อระดมทุน ไปสร้างโรงเรียนให้เด็กๆ ที่อยู่ในถิ่นทุรกันดารห่างไกลการศึกษา การระดมทุนครั้งนี้ก็เหมือนขนทรายเข้าวัด ไปร่วมทำบุญช่วยเขาหน่อยเถอะ
- ลุงวิชัยเป็นคนนึงที่ชอบทำงานเพื่อส่วนรวม อย่างเช่นเมื่อเดือนก่อนลุงวิชัยได้ชักชวนเพื่อนๆมาช่วยกันซ่อมแซมสะพานข้ามลำคลองระหว่างหมู่บ้าน การกระทำแบบนี้ตรงกับคำพังเพยไทยที่ว่าขนทรายเข้าวัด
- แม่ค้าร้านอาหารชื่อดังมักจะมาร่วมทำบุญ ขนทรายเข้าวัด โดยจัดเลี้ยงอาหารฟรีให้กับผู้ที่มาร่วมงานบุญที่วัดเสมอๆ
- ชาวบ้านหมู่บ้านนแห่งหนึ่ง ช่วยกันลงแขกเกี่ยวข้าว เพื่อนำข้าวมาบริจาคให้กับกลุ่มแม่บ้าน เป็นการขนทรายเข้าวัดพัฒนาชุมชนของตนเอง เพื่อนำไปขายหาเงินมาบำรุงประปาหมู่บ้าน