สำนวนสุภาษิตไทยหมวดหมู่ ก. กินบนเรือนขี้บนหลังคา
ความหมายสำนวนสุภาษิตคำพังเพยกินบนเรือนขี้บนหลังคา
ที่มาของสำนวนคือ มาจากที่คนโบราณเอาลักษณะของแมวที่ไม่ดี จากลักษณะนิสัยของแมวซึ่งมักกินข้าวอยู่บนเรือนและขึ้นไปถ่ายบนหลังคาเรือน คำว่าเรือนแปลว่าบ้าน ลักษณะบ้านของคนไทยสมัยก่อนเป็นบ้านชั้นเดียว ใต้ถุนสูง เวลาให้อาหารแมวที่เลี้ยงไว้ก็จะให้บนบ้านเพราะแมวเป็นสัตว์ที่สะอาด กินนอนอยู่บนบ้าน ไม่เหมือนสุนัขที่คนเลี้ยงมักจะให้อาหารที่ใต้ถุนบ้าน กินนอนอยู่ใต้ถุนบ้าน แต่เวลาที่แมวจะขับถ่ายมักจะปีนขึ้นไปถ่ายบนหลังคา ซึ่งเป็นพฤติกรรมตามธรรมชาติของแมวที่มักจะกลบสิ่งขับถ่ายของตน ดังมีอีกสำนวนหนึ่งอธิบายนิสัยขับถ่ายของแมวว่า “หมาขี้แล้วแจว แมวขี้แล้วกลบ” แต่การที่แมวขึ้นไปถ่ายไว้บนหลังคา สร้างปัญหาให้เจ้าของบ้าน คือ มีกลิ่นเหม็น เปรียบเหมือนคนที่ได้รับการเลี้ยงดูอยู่ในบ้าน แต่เนรคุณเจ้าของบ้าน
สรุปความหมายของสำนวนคือ ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 คือ ใช้พูดเปรียบเทียบคนที่ไม่รู้จักบุญคุณ คนเนรคุณ ไปอาศัยอยู่บ้านคนอื่น ซึ่งเจ้าของบ้านให้ความ เอ็นดู ช่วยเหลือดู แต่กลับไม่รู้จักบุญคุณ สร้างปัญหา สร้างความเดือดร้อนให้กับเจ้าของบ้าน เหมือนกินอาหารในบ้าน ได้อิ่มท้อง สุข สบาย แต่ไปขี้รดหลังคา ส่งกลิ่นเหม็นให้เจ้าของบ้านเดือดร้อน
ตัวอย่างการใช้สุภาษิตกินบนเรือนขี้บนหลังคา
- ผู้ชายคนนั้นเจ้าของบ้านเก็บมาเลี้ยงตั้งแต่เด็ก แต่พอโตขึ้นแอบได้เสียกับลูกสาวเจ้าของบ้าน กินบนเรือน ขี้บนหลังคาแท้ๆ
- เด็กชายเขียว นิสัยไม่ดี ไม่รู้จักบุญคุณ กินบนเรือนขี้รดบนหลังคา นายสมชายและภรรยาเห็นว่าเป็นเด็กกำพร้า จึงให้ความเมตตา ช่วยเหลือดูแล เรื่องอาหารการกิน การส่งเสียศึกษาเล่าเรียน แต่เด็กชาย แดง มักจะสร้างปัญหาให้ครอบครัวอยู่เสมอ บางครั้งก็ลัก ขโมยของใช้ในบ้าน หรือคบเพื่อนไม่ดี พาเพื่อนมามั่วสุมในบ้าน
- วิชิตเป็นเด็กกำพร้าที่คุณหญิงพจนานำมาเลี้ยง เธอเลี้ยงดูสุชาติเป็นอย่างดี ให้การศึกษา และให้ดูแลกิจการโรงแรม แต่ไม่นานโรงแรมก็ขาดทุนจนต้องปิดกิจการไป ด้วยสาเหตุมาจากสุชาติโกงเงินโรงแรม และนำเงินที่ได้ไปเล่นการพนัน ตัวอย่างของสุชาติตรงกับสำนวนที่ว่า กินบนเรือน ขี้รดบนหลังคาโดยแท้
- เจ้าอาวาสเลี้ยงเด็กวัดไว้หลายคน ด้วยความสงสาร เพราะเป็นเด็กกำพร้า ไม่มีพ่อแม่ดูแล แต่เด็กวัดชื่อสมชายคนมีนิสัยไม่ดี ไม่รู้จักบุญคุณ เป็นคนประเภท กินบนเรือนขี้รดบนหลังคา มักจะสร้างปัญหาให้ทางวัดอยู่เสมอ บางครั้งก็ขโมยของในวัดไปขาย เจ้าอาวาสหวังว่าสักวันสมชายคงจะคิดได้ และเป็นคนดีขึ้น
- อนุพงษ์ได้สันดานไม่ดีมาจากไหนก็ไม่รู้ เฮียสงชุบเลี้ยงมาอย่างดีเหมือนลูก ให้การ ให้งานทำ แต่กลับทำระยะตำบอน เนรคุณโดยการทุจริตเงินเฮียสง แบบนี้มันกินบนเรือนขี้รดบนหลังคาชัดๆ เฮียสงแกเสียใจมาก ต้องแจ้งความจับอนุพงษ์ให้ไปชดใช้กรรมในคุก